Wiele osób żyje razem nie decydując się na sformalizowanie związku przez długie lata. Wspólnie mieszkają, pracują, kupują rzeczy, których później wspólnie używają.

Czy zatem rzeczy te są ich wspólnymi? Jeśli o to nie zadbają .. to nie.

Jeżeli natomiast jedno z Was kupuje mieszkanie „na siebie”, staje się właścicielem tego mieszkania, niezależnie od tego skąd pochodziły pieniądze na zakup i później pieniądze na wykończenie, remont czy wyposażenie.

Prawo nie traktuje partnerów i ich majątku w szczególny sposób dlatego też warto o tym pamiętać inwestując poważniejsze środki w nieruchomości.

W skrajnych przypadkach można je bezpowrotnie stracić.

W przypadku podziału majątku wspólnego każdy małżonek co do zasady ma prawo do połowy pozyskanego w trakcie małżeństwa majątku.

Co do zasady, ponieważ są dopuszczalne wyjątki.

A jak wygląda sytuacja w przypadku konkubentów. Wszystko co zostanie kupione jest formalnie własnością tego, kto to kupił, każdy zarobiony pieniądz jest własnością tego, kto go zarobił a wydatki poniesione na rzeczy drugiego z partnerów są …….. bezpodstawnym wzbogaceniem tego drugiego.

Nie ma żadnego wspólnego majątku, chyba że partnerzy zawczasu o to zadbają.

Jest bardzo trudne, czasem wręcz niemożliwe.

W najlepszej sytuacji są osoby, które się zawczasu zabezpieczyły, przewidując że idylla może nie trwać wiecznie.

Jeśli partnerzy kupili nieruchomość wspólnie i widnieją w księdze wieczystej jako współwłaściciele sprawa jest klarowna – nieruchomość jest wspólna i może być przez nich podzielona, sprzedana z podziałem pieniędzy albo przejęta przez konkubenta lub konkubinę wraz ze spłatą na rzecz drugiego.

A co w przypadku, gdy dokonywali na tą nieruchomość nakładów remontowych w stopniu nierównym? Tutaj problem jest większy – aby dokonać rozliczenia tego typu nakładów należy je udowodnić..

Jak wygląda sytuacja rozliczenia kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej? Każdy ze współwłaścicieli winien je ponosić proporcjonalnie do posiadanych udziałów. Jeśli któryś z partnerów ponosił je w większym zakresie może próbować rozliczyć.

A wyposażenie nieruchomości? Każdy konkubent jest właścicielem mebli lub innych elementów wyposażenia, które nabył za swoje środki. Po zakończeniu związku może je po prostu zabrać. Z wyjątkiem elementów, które nie dają się od rzeczy odłączyć bez istotnej zmiany jej właściwości (np. wyposażenie łazienki lub kuchni) – te rzeczy stanowią części wspólne mieszkania i należą do jego właściciela. To też można naturalnie próbować rozliczyć.

W najgorszej sytuacji są osoby, które zaangażowały swoje środki w zakup nieruchomości nie dbając przy tym o uwzględnieniu tego faktu w umowie i tym samym w księdze wieczystej. Nie mają one prawa do tej nieruchomości i mogą jedynie próbować rozliczeń majątkowych przy czym wszystko przed sądem muszą udowodnić.

Wszystkie z wymienionych wyżej rozliczeń najczęściej nie mogą się opierać na tabelkach w excelu. Dotyczą one często wieloletnich nakładów i muszą być udokumentowane w odpowiedni sposób – najlepiej rachunkami lub fakturami. A – cytując klasyka – kto tyle lat faktury trzyma?

Dużym problemem w rozliczeniach jest przedawnienie. Następuje ono w terminie sześciu lat od dokonania nakładów tak więc w przypadku związków bardziej trwałych może się okazać, że rozliczenie następuje już po tym terminie. O przedawnieniu warto wiedzieć ale pamiętać też trzeba, że z nim też można walczyć powołując się na zasady współżycia społecznego.

Najprostszym sposobem jest nabywanie nieruchomości do współwłasności i jednoczesne dbanie o to aby poważniejsze nakłady finansowe na nieruchomości były dokumentowane a koszty utrzymania nieruchomości (i korzyści z tych nieruchomości) dzielone stosownie do posiadanych w nieruchomości udziałów. Jest to trochę prowadzenie księgowości w związku ale pozwala na utrzymanie klarownej sytuacji i brak narastania z czasem wzajemnych żądań finansowych.

Istnieje również sposób bardziej sformalizowany – zawarcie pomiędzy partnerami umowy spółki cywilnej. Ustrój majątkowy w spółce cywilnej jest zbliżony do majątku wspólnego w przypadku małżeństwa. Prowadzenie spraw majątkowych w ten sposób (nabywanie nieruchomości do spółki oraz zasilanie spółki określonymi wcześniej wpłatami finansowymi lub staranniej osobistym) może skutkować łatwiejszym w przyszłości rozstrzygnięciem ewentualnych sporów majątkowych. Jednakże należy pamiętać, że spółka cywilna co do zasady nakierowana jest na osiągnięcie określonych celów gospodarczych, dlatego warto umowę sformułować w ten sposób aby nie narazić się na zarzuty pozornego działania w przyszłości.